Twoje źródło informacji o ciekawych atrakcjach i wygodnych noclegach w Polsce.
Na przełomie XVIII i XIX wieku obszar Górnego Śląska opanował proces przemian gospodarczych, które w krótkim czasie przekształciły ten zielony i rolniczy region w jeden z największych ośrodków przemysłowych Europy. Równocześnie z drążeniem szybów kopalnianych oraz wznoszeniem pieców hutniczych, czyniono próby zmierzające do opanowania mało znanej technologii wytopu cynku. Nadzieje w nowym metalu pokładała zarówno administracja państwowa, prowadząc doświadczenia w hucie ołowiu w Strzybnicy, jak również działający tutaj kapitał prywatny. Ostatecznie pierwszego udanego przetopu cynku dokonał w 1798 roku, Johann Christian Ruberg w hucie szkła w Wesołej, należącej do dóbr książąt pszczyńskich. O doniosłości tego zdarzenia mogą świadczyć szczególne środki ostrożności jakimi otoczono nową technologię oraz przydomek „śląskiego Fausta”, jakim wielu określało Ruberga.
Otrzymanie cynku wymagało skroplenia jego stanu lotnego, przy równoczesnym wyeliminowaniu powietrza. Pomimo wielkiej tajemnicy, wkrótce szczegóły zastosowanej do tego celu mufli wzorowanej na szklarskich donicach, poznali pozostali przemysłowcy. Od tego czasu górnośląski potencjał produkcji cynku poza kilkoma drobnymi trudnościami podlegał systematycznemu rozwojowi. Bogate miejscowe złoża rud cynku oraz węgla kamiennego w połączeniu z szerokim rynkiem zbytu, zapewniały potencjalnym inwestorom spłatę poniesionych nakładów już po kilku miesiącach od uruchomienia huty. W 1837 roku działało w okolicy aż 49 zakładów wtapiających ten metal.
Z czasem zjawisko koncentracji produkcji w branży cynkowej doprowadziło do wyłonienia czterech największych producentów: Śląskie Kopalnie i Cynkownie w Lipinach, książę Hohenlohe w Wełnowcu, hrabia Donnersmarck w Nowej Wsi i Georg von Giesche’s Erben w Szopienicach. Początki ostatniej z wymienionych firm związane są z działalnością Georga Giesche, wrocławskiego kupca, który z początkiem XVIII wieku rozpoczął handel wydobywanym na Górnym Śląsku galmanem. Dzięki zabiegom u cesarza w 1704 roku uzyskał on monopol na wydobycie tego surowca, wykorzystywanego głównie do wyrobu mosiądzu. Niestety w 1802 roku wraz z erą wytopu cynku z galmanu, doszło do wygaśnięcia przywileju. Stojący na czele majątku spadkobiercy Gieschego zdecydowali się skupić działalność przedsiębiorstwa na produkcji cynku i wydobyciu kamienia węgielnego. W 1809 roku w Szarleju zbudowali oni swoją pierwszą hutę. Pomimo uruchomienia w późniejszych latach dwóch kolejnych zakładów, przełomowym wydarzeniem w dziejach firmy okazało się otwarcie w 1834 roku huty „Wilhelmina” w Szopienicach. Od tego momentu w jej najbliższym sąsiedztwie rozpoczęto budować następne zakłady hutnicze m.in.: „Uthemann”, „Bernhardi” i „Walter Croneck”.
Na początku XX wieku cały szopienicki kombinat hutniczy produkował niespełna 25 tys. ton cynku i zatrudniał ponad 2100 osób. W wspomnianym, okresie władze koncernu przystąpiły do unowocześnienia i kolejnej rozbudowy swoich zakładów. Jednym z punktów przewidzianego wówczas programu była budowa własnej walcowni blachy cynkowej. Jej produkcja dawała możliwości uszlachetnienia surowego metalu oraz otwierała nowe rynki zbytu w budownictwie, a w niedalekiej przyszłości w elektrotechnice. Halę nowego ciągu produkcyjnego wzniesiono w pobliżu zabudowań huty „Bernhardi”.
Całość zespołu walcowniczego składała się z dwóch pieców do topienia cynku, pieca grzewczego, ruchomego stołu odlewniczego oraz jednej walcarki wstępnej i trzech walcarek wykończających, napędzanych przez 4 maszyny parowe. Produkcję uruchomiono w 1904 roku. Już wtedy zatrudniono tutaj 144 osoby i wyprodukowano niecałe 7 tys. ton blachy. W późniejszych latach powiększono asortyment walcowni dzięki zainstalowanym urządzeniom do produkcji taśm i drutu cynkowego oraz kubków bateryjnych. W 1922 roku w momencie przyłączenia Górnego Śląska do Polski, większość zasobów produkcyjnych firmy znalazła się po polskiej stronie granicy. W następstwie tego powołano w Katowicach nowy podmiot „Giesche” S.A., znajdujący się pod nadzorem dotychczasowych właścicieli. W 1926 roku zdecydowali się oni na jej odsprzedanie holdingowi Silesian-American Corporation (S.A.C.O.), w którym udziały posiadał kapitał amerykański oraz dotychczasowi właściciele spółki. W trackie II wojny światowej niemieccy właściciele odkupili amerykańskie udziały oraz dokonano połączenia do niedawna rozbitego majątku spółki Georg Giesche’s Erben A.G.
Po zakończeniu II wojny światowej szopienickie huty cynku zostały znacjonalizowane oraz połączone w jeden zakład noszący początkowo nazwę Zakłady Cynkowe Szopienice, później Zakłady Hutnicze Szopienice, a od 1972 roku Huta Metali Nieżelaznych Szopienice. Systematycznie zmieniano profil produkcji zakładu z surowcowego na przetwórczy. Już w latach 1947-1949 wzniesiono wydział rafinerii miedzi. W późniejszym czasie uruchomiono także Walcownię Taśm z miedzi oraz Walcownię Bruzdową Miedzi. Od 2000 roku większość udziałów w przedsiębiorstwie przeszła w ręce prywatne i stała się częścią grupy kapitałowej Impexmetal S.A.. Dwa lata później doszło do wstrzymania produkcji na Walcowni Cynku. W 2008 roku akcjonariusze przedsiębiorstwa zdecydowali o likwidacji huty, wstrzymanej ostatecznie na wniosek Skarbu Państwa.
Zabytek Zadbany 2018
18 kwietnia 2018 r., podczas gali z okazji Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków, poznaliśmy laureatów konkursu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany” 2018.
Zabytek Zadbany to ogólnopolski konkurs, którego celem jest promocja opieki nad zabytkami, poprzez propagowanie najlepszych wzorów konserwacji, utrzymania i zagospodarowania zabytków. Procedurę konkursową prowadzi Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Uroczysta gala Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków w tym roku odbyła się w Zamościu. Gospodarzami spotkania byli Bartosz Skaldawski, p.o. Dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa oraz Andrzej Wnuk, Prezydent Miasta Zamość. Przedsięwzięcie honorowym patronatem objęła prof. Magdalena Gawin, Generalny Konserwator Zabytków, Podsekretarz Stanu w MKiDN, Przemysław Czarnek, Wojewoda Lubelski i Sławomir Sosnowski, Marszałek Województwa Lubelskiego.
Walcownię nagrodzono w kategorii ARCHITEKTURA PRZEMYSŁOWA I BUDOWNICTWO INŻYNIERYJNE za rewitalizację przeprowadzoną z poszanowaniem autentycznego wystroju i wyposażenia, w tym zachowanie kompletnego ciągu technologicznego oraz utworzenie ekspozycji o istotnych walorach edukacyjnych.
Szlak Zabytków Techniki
Muzeum Hutnictwa Cynku Walcownia należy do Szlaku Zabytków Techniki. Szlak jest tematycznym, samochodowym szlakiem turystyczno-kulturowym, łączącym obiekty związane z kulturą dziedzictwa przemysłowym województwa śląskiego. Obecnie w jego skład wchodzą 42 obiekty. Szlak ten jest markowym produktem turystycznym (sieciowy produkt obszaru) prezentującym najważniejsze i najciekawsze pod względem walorów turystycznych, historycznych i architektonicznych obiekty przemysłowe w regionie śląskim. Obiekty znajdujące się na Szlaku związane są z tradycją górniczą, hutniczą, energetyką, kolejnictwem, łącznością, produkcją wody oraz przemysłem spożywczym. W skład Szlaku Zabytków Techniki wchodzą istniejące muzea i skanseny, zamieszkałe kolonie robotnicze, działające zakłady pracy. Właścicielami poszczególnych obiektów są samorządy lokalne, osoby prywatne, przedsiębiorstwa prywatne i państwowe.
Szlak Zabytków Techniki jest najbardziej interesującą trasą turystyki industrialnej w Polsce. Jako jeden z głównych markowych produktów turystycznych województwa śląskiego charakteryzuje region na turystycznej mapie kraju. Jest to wielokrotnie nagradzany produkt turystyczny. W 2008 r. otrzymał Złoty Certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej dla najlepszego produktu turystycznego w kraju. W styczniu 2010 r. jako jedyny szlak z Europy Środkowej i Wschodniej dołączył do Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (European Route of Industrial Heritage – ERIH). W październiku 2010 r. SZT nagrodzony został Złotym Medalem Targów Poznańskich dla najlepszego produktu turystycznego w Polsce.
Szlak Zabytków Techniki jako sieciowy produkt turystyczny obszaru stanowi tzw. „unikalną propozycją sprzedaży” województwa śląskiego na rynku regionalnych ofert turystycznych. Oddaje specyfikę regionu, w którym kultura przemysłowa stanowi jeden z zasadniczych elementów jego tożsamości. Przygotowany Szlak nie jest samoistnym, oderwanym tworem, ale jednym z kluczowych przedsięwzięć związanych na promocją regionu. W założeniu ma być produktem integrującym i aktywizującym całe województwo śląskie.
Projekt realizowany jest przez referat promocji dziedzictwa industrialnego, będący w strukturze Wydziału Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego przy udziale Śląskiej Organizacji Turystycznej. W procesie tworzenia Szlaku uczestniczyło także Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach. Przedsięwzięcie w całości finansowane jest ze środków budżetowych samorządu Województwa Śląskiego.
Walcownia Cynku w Katowicach - Szopienicach to zabytek wpisany w industrialne dziedzictwo regionu, który realnie wpłynął na rozwój Śląska. Jest jednym z pomników historii potężnego przemysłu hutniczego dającego nie tak dawno pracę i utrzymanie dla wielu pokoleń- mieszkańców Katowic.
Walcownię Cynku wybudowano w 1904 roku w pobliżu Huty Bernhardi oraz linii kolejowej Szopienice-Siemianowice. Położenie to było korzystne ze względu na dostawy surowca oraz wywóz blach cynkowych koleją. Wybudowana hala główna Walcowni Cynku miała 91 metrów długości i 20 metrów szerokości oraz pomieszczenie maszynowni o długości 70 metrów i szerokości 6 metrów. W latach 1915-1917 dobudowano nową halę, wydłużając obiekt o kolejne 91 m w kierunku zachodnim. W 2002 roku, po prawie 110 latach pracy ostatecznie zakończono produkcję w Walcowni Cynku. W tym miejscu można poczuć klimat pracy i dawnej produkcji. W 2013 r. niszczejący budynek walcowni zakupiony został przez Fundację Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska, która po 3 latach odbudowy i zabezpieczania budynku uruchomiła Muzeum Hutnictwa Cynku WALCOWNIA.
W hali głównej walcowni zlokalizowane są urządzenia, które zapewniały prawidłowy ciąg technologiczny produkcji blach. Ciąg technologiczny składa się z: dwóch pieców do topienia o pojemności 50 ton, pieca grzewczego do płyt, karuzeli odlewniczej z 24 formami chłodzonymi wodą, walcarki wstępnej, 3 walcarek wykańczających, 2 nożyc wstępnych do cięcia blach, 2 nożyc wykańczających do blach. Zespół walcarek napędzany był czterema maszynami parowymi. Budynek objęty jest ochroną konserwatorską wraz z walcarkami i maszynami parowymi.
WYSTAWY
W Walcowni Cynku znajdują się trzy wystawy stałe. Zwiedzanie obejmuje:
Do Walcowni można wejść ze swoim pupilem. Można także wjechać na rowerze. Obiekt jest również w pełni dostępny dla osób niepełnosprawnych.
GODZINY OTWARCIA
Muzeum Hutnictwa Cynku WALCOWNIA czynne jest od wtorku do niedzieli w godzinach od 10:00 do 18:00.
Poniedziałek jest dniem technicznym (nieczynne dla zwiedzających).
Wtorek jest dniem bezpłatnym dla zwiedzających (darmowo: wystawa ciągu technologicznego, wystawa źródeł napędu. Dodatkowa opłata w tym dniu 7.00 zł - wystawa Harley Davidson) .
Darmowy wtorek dotyczy jedynie samodzielnego, indywidualnego zwiedzania bez przewodnika. Grupy (powyżej 8 os.) chcące zwiedzać Walcownie z przewodnikiem płacą za bilet oraz przewodnika.
W związku z tym, że w Muzeum odbywają się wydarzenia różnego typu, przed odwiedzeniem Muzeum prosimy o kontakt telefoniczny.
Złoty bilet to całoroczny bilet wstępu uprawniający posiadacza (oraz najbliższą rodzinę) do nieodpłatnego zwiedzania Muzeum Hutnictwa Cynku WALCOWNIA w Katowicach oraz udziału we wszystkich organizowanych przez nas wydarzeniach.
Od powyższych cen biletów, można otrzymać zniżkę w ramach programu rabatowego Szlaku Zabytków Techniki lub okazując Kartę Dużej Rodziny.
CENY BILETÓW
Sprzedaż biletów prowadzona jest w Kasie Muzeum. Bilety wstępu upoważniają do wstępu na wystawy stałe MHC Walcownia. We wszystkie weekendy i wybrane święta cena biletu obejmuje zwiedzanie z Przewodnikiem oraz pokaz pracy maszyn małego ciągu technologicznego. Zwiedzanie odbywa się o pełnych godzinach i trwa do 60 min.
| Odwiedź także prezentacje naszych pozostałych oddziałów | |||||
| Muzeum Kolejnictwa | Młyn Hilberta | ||||
