Muzeum Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej

Historia
Muzeum Kolejnictwa na Śląsku, jako prywatna placówka, rozpoczęło swoją działalność w 2004 roku na terenie historycznej lokomotywowni w Jaworzynie Śląskiej. Po ponad rocznych staraniach zmierzających do ratowania kolekcji zabytkowego taboru kolejowego zgromadzonego w Jaworzynie Śląskiej, Muzeum wydzierżawiło teren od Gminy Jaworzyna Śląska. Od 2005 roku Muzeum Kolejnictwa na Śląsku działa pod nadzorem Ministerstwa Kultury oraz posiada status Organizacji Pożytku Publicznego.

Miejscowość Jaworzyna Śląska powstała w związku z budową stacji na otwartej w 1843 r. linii kolejowej Wrocław – Świebodzice. Początkowo miasteczko Jaworzyna Śląska było tylko osadą dworcową, dopiero w 1868 r. zostało wyodrębnione z sąsiedniej wsi. Nazwa stacji Königszelt, tłumaczona na „Królewski Namiot”, nawiązywała do oszańcowanego obozu wojskowego, w którym w 1761 r. stacjonował cesarz Prus Fryderyk II Wielki. Po II wojnie światowej została zmieniona na Jawornik Świdnicki, a następnie Jaworzynę Śląską.

Po wybudowaniu linii kolejowej do Świdnicy (1844 r.) i Legnicy (1856 r.) stacja obsługiwała aż cztery kierunki, co wymusiło rozbudowę niezbędnej infrastruktury. Wzniesiono (przy linii do Wałbrzycha) duży, zachowany do czasów współczesnych, wielofunkcyjny dworzec oraz mieszczącą 12 stanowisk prostokątną parowozownię wraz z warsztatami (na północ od dworca). W latach 80. i 90. XIX w. w bliskim sąsiedztwie wybudowano parowozownię, która służyła jeszcze w okresie międzywojennym, a obecnie znajduje się w niej magazyn. Obiekt miał 11 stanowisk, ręczną 16-metrową obrotnicę i charakterystyczną wieżę ciśnień w formie „grzybka”. Na początku XX w. (1906-1907 r.) w pewnym oddaleniu od dworca (pomiędzy torami wyjazdowymi do Wrocławia i Świdnicy) wybudowano nową, wachlarzową halę parowozowni mieszczącą aż 19 stanowisk i pełne zaplecze techniczne (oddane ostatecznie w 1924 r.).

Elektryfikacja linii w latach 60. XX w. i stopniowy spadek liczby przewozów w latach 90. XX w. doprowadziły do likwidacji lokomotywowni, w miejsce której PKP utworzyły Skansen Lokomotyw Parowych, który funkcjonował do 2001 roku. W 2004 roku zniszczony i rozgrabiony majątek PKP przejęła Gmina Jaworzyna Śląska, by po blisko roku starań zmierzających do objęcia ochroną zabytkowego zespołu lokomotywowni oraz taboru kolejowego, wydzierżawić go Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku.

Zbiory

Zbiór eksponatów przejęty od PKP w 2004 roku składał się z 34 lokomotyw, 41 wagonów i 8 maszyn warsztatowych. Wszystkie te obiekty były niesprawne technicznie, a niektóre w stanie całkowitej ruiny. Stan zabudowań biurowych, warsztatowych oraz hali parowozowni wymagał przeprowadzenia gruntownych remontów.

Podczas pierwszego etapu działalności Muzeum, wykonano szereg prac porządkowych i zabezpieczających. Wyremontowana została większość pomieszczeń i dachy zabudowań, naprawiono instalację elektryczną i zamontowano dodatkowe oświetlenie. W wyremontowanych pomieszczeniach urządzono biura, salę wykładową oraz sale ekspozycyjne.

Po 10 latach działalności Muzeum Kolejnictwa na Śląsku udostępnia ekspozycje obejmującą zabytkowy tabor kolejowy normalnotorowy z okresu od roku 1890 do lat 70-tych XX wieku. Zbiór składa się z 40 lokomotyw parowych (produkcji polskiej, niemieckiej, angielskiej oraz amerykańskiej), lokomotyw elektrycznych i spalinowych oraz przeszło 50 wagonów i innych kolejowych pojazdów specjalistycznych, ustawionych na torach o łącznej długości ok. 2 km.

Muzeum posiada jedyny sprawny na Dolnym Śląsku normalnotorowy parowóz – polską lokomotywę parową TKt48-18 z 1951 r. Ponadto Muzeum posiada zbiory urządzeń, narzędzi i dokumentów kolejowych oraz tematyczne zbiory ikonograficzne związane z terenem Śląska. 

Wiosną 2014 roku w Muzeum Kolejnictwa na Śląsku została uruchomiona „Trasa Parowozowa”, która jest nową, atrakcyjniejszą formą prezentacji zbiorów. Dzięki remontom i modernizacji zabytkowej infrastruktury kolejowej, została uruchomiona kolejowa trasa wiodąca po najważniejszych częściach Muzeum. Prowadzony przez parowóz TKt48-18 lub czechosłowacki wagon motorowy „Motorak” z 1956 roku, zestaw wagonów przejeżdżając po terenie bocznicy kolejowej Muzeum, prezentuje ważne dla historii techniki kolejowej obiekty – m.in. żuraw wodny, dźwig węglowy, budynek olejarni i piaskowni czy zapadnię kolejową.

Przejazd realizowany jest przez lokomotywę spalinową prowadzącą – w zależności od warunków atmosferycznych – wagon letni lub wagon osobowy.

Bilety na przejazd Trasą Parowozową

Dorośli, dzieci* i młodzież ucząca się: 15.00 zł / os.

*Dzieci do lat 3 uczestniczą w przejeździe nieodpłatnie, pod opieką pełnoletniego opiekuna.

WARS - kolejowe bistro

Od maja 2016 r. Muzeum Kolejnictwa na Śląsku świadczy dla swoich gości usługi gastronomiczne w ramach WARS, baru szybkiej obsługi zorganizowanego w stylowym, oryginalnym wagonie barowym PKP z lat 70-tych XX wieku.  WARS dla grup zorganizowanych dostępny jest we wszystkie dni tygodnia – po dokonaniu wcześniejszej rezerwacji. Gości indywidualnych zapraszamy w okresie wiosenno – letnim (maj-wrzesień) w weekendy 11.00-17.00, w tygodniu 11.30-15.00. Menu WARS-u tworzą dania i przekąski kuchni polskiej – m.in. pierogi, pożywne zupy,  dania mięsne czy tradycyjne zapiekanki z różnymi dodatkami. Na deser oferujemy pochodzące od lokalnych cukierników ciasta.

Godziny otwarcia Muzeum Kolejnictwa

Pliki do podejrzenia lub pobrania: